کرافت : رویکرد تقویت اجتماع و آموزش خانواده

استفاده از مشارکت خانواده، تمرکز بر آموزش و تغییر رفتار اعضای خانواده

گروه هدف مداخله، اعضای خانواده افراد مصرف کننده مواد هستند که از مراجعه داوطلبانه برای درمان طفره رفته و امتناع می‌ورزند. کرافت در یک دورهی ۱۲ جلسه ای و گاه همراه با دو جلسه تکمیلی برگزار می‌شود.

خانواده در این جلسات مداخلات زیر را دریافت می‌کنند:

• آموزش خانواده
• تحلیل عملکرد رفتار مصرف مواد
• مداخالت برای خشونت خانگی محتمل
• آموزش برای برقراری ارتباط
• آموزش تقویت مثبت
• عدم تشویق مصرف مواد

کرافت رویکردی نوین در درمان بیماری اعتیاد می‌باشد که مختص درمان سوء مصرف مواد و الکل می‌باشد و به همین منظور طراحی و تدوین شده است. در ساختار کرافت سه ضلع درمان وجود دارد. (خانواده بیمار یا مراقب – درمانگر – بیمار) که هر کدام دارای نقش‌ها و ویژگی‌های متفاوتی نسبت به سایر رویکردهای درمانی می‌باشند.
در این رویکرد نگاه و دریچه متفاوتی برای ورود به درمان ارائه شده است. در کرافت بیمار نقش و جایگاه خاصی در درمان دارد ولی این جایگاه و نقش توسط خانواده و کسی که مراقب در این درمان نامیده می‌شود تعریف خواهد شد.

با توجه به خصایص افراد مصرف‌ کننده مواد یا الکل (‌انکار بیماری اعتیاد – عدم پذیرش کمک برای درمان) همواره یکی از مسائل مهم خانواده‌های آن‌ها وارد کردن این افراد به درمان مناسب با حفظ کرامت انسانی آن‌ها می‌باشد. هدف نهایی کرافت ورود بیمار به درمان از طریق راغب‌سازی می‌باشد.

رویکرد درمانی کرافت با محوریت ورود بیمار به درمان و انگیزه‌آفرینی برای این مسئله مهم، اقدام خود را از خانواده شروع می‌کند و سعی در ایجاد محیطی مناسب و ارائه تقویت‌ کننده‌های سالم و پایدار برای تغییر رفتار‌های اعتیادگونه و مخرب بیمار اعتیاد می‌نماید.

رویکرد کرافت سیستمی است که به دوستان و اعضای خانواده کمک می‌کند تا نحوه تعامل خود با کسی را که دوست دارند و او دچار سوءمصرف مواد مخدر است، تغییر دهند و این رویکرد برای دوستان و اعضای خانواده است. نکته شگفت‌انگیز در مورد اعضای خانواده این است که آن‌ها اطلاعات بسیاری در مورد مصرف موادمخدر یا الکل اعضای خانواده دارند.

آن‌ها می‌دانند که فرد چه موقع مشروب می‌نوشد، هنگام مصرف موادمخدر یا الکل چگونه است، هنگام نوشیدن خلق‌وخوی فرد چگونه است و هنگام هوشیاری فرد چگونه است. اعضای خانواده اطلاعات زیادی دارند، اما نمی‌دانند با آن چه کنند و اینجاست که کرافت می‌تواند به عنوان رویکردی کمک‌کننده مورد استفاده قرار گیرد.

کرافت یک استراتژی جامع برای چگونگی تعامل با اعتیاد به مشروبات الکلی و اعتیاد به مصرف موادمخدر اعضای خانواده ارائه می‌دهد، به نحوی که نشان داده شده است این استراتژی می‌تواند برای درمان عزیزانشان و بازگرداندن آن‌ها به زندگی موثر باشد.

کرافت _ رویکرد تقویت اجتماعی برای آموزش خانواده _ از دانشگاه نیومکزیکو سرچشمه گرفته و توسط رابرت مایرز و همکارانش توسعه یافته است.

تحقیقات در مورد کرافت نشان می‌دهد که حدود ۷۰ درصد از خانواده‌هایی که خدمات کرافت دریافت می‌کنند می‌توانند عزیزان خود را طی یک سال تحت درمان قرار دهند؛ کرافت همچنین به اعضای خانواده کمک می‌کند تا زندگی خود را بهبود ببخشند، خواه عزیزشان به دنبال درمان باشد یا نه و اگر بخواهیم رویکرد کرافت را به صورت شفاف مشخص نماییم می‌توان چنین گفت که کرافت به اعضای خانواده می‌آموزد که چگونه:

• عوامل محرک و نتایج استفاده از آن‌ها را مشخص کنند؛
• الگوهایی را که منجر به نوشیدن الکل یا مصرف مواد توسط مصرف‌کننده می‌شود، بشکنند؛
• مهارت‌های ارتباطی برای بیان موثرتر نیازها و درخواست‌های آن‌ها (اعضای خانواده) را توسعه و بهبود دهند؛
• در صورت ابراز علاقه به درمان، به عزیز خود کمک کنند تا به منابع موثر درمان اعتیاد دسترسی پیدا کند؛
• بیاموزند که چگونه از خود مراقبت کنند و با ارزش‌های خود ارتباط مجدد برقرار کنند تا بدون توجه به اعتیاد عزیزانشان، آن‌ها همچنان بتوانند زندگی خود را با محوریت ارزش¬های خود و نه مصرف مواد یا الکل عزیزانشان پیش ببرند.
• در صورت وجود خشونت یا احتمال وقوع خشونت، به اعضای خانواده کمک کنند تا عوامل ایجادکننده خشونت را شناسایی کرده و برنامه¬هایی برای حفظ امنیت خود (و فرزندان خود) تدوین کنند.

کرافت یک نوع منحصر به فرد از خانواده‌درمانی یک سویه می‌باشد که در آموزش و درمان افراد مهم درگیر با بیماران سوء مصرف‌کننده مواد از نظر علمی تعیین شده است و براساس اصول رفتاری این مدل درمانی از استراتژی‌های تقویت استفاده می‌کنند.

افراد مهم که در مدل درمانی کرافت آموزش دیده‌اند یاد می‌گیرند که چطور رفتار سالم بیمار را تقویت کرده و رفتار مصرفی او را نادیده بگیرند. همچنین مهارت‌های جدید و افراد مهم در جهت تاثیرگذاری و بیمار برای ورود به درمان آموزش داده می‌شود و همراه با این آموزش‌ها بر افزایش رضایت افراد مهم از زندگی خود تاکید می‌شود.

عناصر اصلی مدل درمانی کرافت

عناصر اصلی مدل درمانی کرافت عبارتند از:

• استراتژی‌های انگیزشی: بررسی انتظارات افراد مهم، توصیف مدل کراوات و میزان موفقیت و فواید بالقوه آن برای افراد مهم.
• تحلیل کارکردی رفتار مصرفی بیمار معلوم: تشریح شروع‌کننده‌ها و پیامدهای مصرف مواد بیمار و توسعه استراتژی‌های مداخله‌ای برای افراد مهم در تشویق و حمایت از رفتار غیرمصرفی بیمار.
• احتیاط در خشونت خانوادگی: ارزیابی احتمال وقوع خشونت در رابطه افراد مهم با بیمار معلوم، تشخیص شروع‌کننده‌های خشونت و تعیین برنامه‌های محافظتی و پیشگیری‌کننده در این خصوص.
• آموزش روابط بین فردی: بررسی الگوی فعلی رابطه‌ای بین فرد مهم و بیمار معلوم، بررسی دلایل منطقی برای ارتقاء و بهبود رابطه، آموزش مهارت‌های ارتباطی مثبت و شرح آنها از طریق ایفای نقش.
• آموزش تقویت مثبت: تشخیص و تعیین پاداش‌های کوچک و مناسب برای بیمار معلوم و آموزش و افراد مهم در چگونگی استفاده از آنها در تقویت رفتارهای غیر مصرفی بیمار.
• تنبیه و تقبیح رفتار مصرفی: تشریح چگونگی به جریان افتادن پیامدهای طبیعی مصرف مواد و همینطور آموزش استراتژی‌های حل مسئله.
• آموزش خودتقویتی به افراد مهم: کشف عدم رضایتمندی افراد مهم در حوزه‌های مختلف زندگی، توسعه اهداف و کمک به افراد مهم در تشخیص و نمونه‌گیری از تقویت‌کننده‌های خود.
• تعریف و القای درمان به بیمار: تعیین بهترین زمان برای پیشنهاد درمان، آماده‌سازی افراد مهم برای روبه‌رو شدن با احتمال عدم‌پذیرش بیمار و ایجاد امکان برای پذیرش بیمار در یک مرکز درمانی.

در مدل درمانی کرافت افراد مهم هرگز مسئول سوء مصرف مواد بیمار تلقی نمی‌شوند، اما به آن‌ها راه‌حلی برای این مشکل پیشنهاد می‌شود و در این مدل درمانی کرافت دو هدف عمده دارد:

• کمک به بیمار در ترک سوء مصرف مواد؛
• کمک به افراد مهم در افزایش رضایت شخصی خود در سایر حیطه‌های زندگی.

کرافت یک برنامه درمانی مبتنی بر تجربه برای اعضای خانواده یا دوستان افراد مصرف‌کننده مواد که از دریافت درمان خودداری می‌کنند، است. درمانگران مدل کرافت سه هدف عمده دارند که دو مورد از این اهداف متمرکز بر فرد سوء مصرف‌کننده و یک مورد متمرکز بر افراد مهم و تاثیرگذار بر مصرف‌کننده می‌باشد.

هدف اول و در واقع هدف نهایی تاثیرگذاری بر فرد مصرف‌کننده است تا به جستجوی درمان بپردازد. هدف دوم کاهش مصرف مواد یا الکل فرد مصرف‌کننده است. هدف سوم کمک به افراد مهم برای ایجاد تغییرات مثبت دیگری در سبک زندگیشان است که در جهت ارتقاء عملکردهای روان‌شناختی باشد، چه فرد مقاوم مصرف‌کننده درمان را شروع کند و چه شروع به درمان نکند.

معرفی کتاب:
کرافت: نقش خانواده ها در درمان سوء مصرف مواد
جین الن اسمیت، رابرت ج. مایرز، آتوسا لکیان ،مریم یاوری(مترجم)

مترجم: مصطفی مردانی دکترای مددکاری اجتماعی جمعیت خیریه تولد دوباره